Ναοί χωρίς ιερείς ελέω… μνημονίων

πηγή

14 Απρ, 2015 Σύνταξη: Γραφείο Ρεπορτάζ

Εκτυπώστε το Μέγεθος γραμμάτων -16+

Τον κίνδυνο να μείνουν χωρίς κληρικούς αντιμετωπίζουν μεγάλες επαρχιακές Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, αφού εξαιτίας των ορίων στις προσλήψεις δεν μπορούν να διορισθούν νέοι κληρικοί. Οι Μητροπολίτες πλέον αναζητούν επαγγελματίες και συνταξιούχους ώστε να μην έχουν ανάγκη τον μισθό του δημοσίου που πλέον θεωρείται… άπιαστο όνειρο. Την ίδια στιγμή δεν είναι λίγοι αυτοί που πίσω από την υπόθεση αυτή διακρίνουν ευρύτερα ζητήματα όπως διακοπή της μισθοδοσίας των κληρικών από το Δημόσιο, ή ακόμη και τονδιαχωρισμό Εκκλησίας – Κράτους.

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΑΒΛΑΧΟΥ

Από το 2011 οι διορισμοί των κληρικών άρχισαν να μειώνονται. Άρχισε να ισχύει και γι’ αυτούς η ποσόστωση που επιβλήθηκε εξαιτίας του Μνημονίου και στους υπόλοιπους δημοσίους υπαλλήλους. Η μια πρόσληψη για κάθε 5 αποχωρήσεις, έγινε σταδιακά μια πρόσληψη για κάθε 7 ή 10 αποχωρήσεις λένε οι Αρχιερείς, που βλέπουν τις ενορίες τους – ειδικά στην ύπαιθρο – να ερημώνουν. «Τα τζαμιά έχουν πληρότητα 100% και οι δικές μας ενορίες ερημώνουν… σε λίγο δε θα υπάρχει κανείς να χτυπά την καμπάνα» υποστηρίζουν Μητροπολίτες της Βορείου Ελλάδος.

Κληρικοί αποχωρούν λόγω συνταξιοδοτήσεως ή θανάτου και κανείς δεν τους αντικαθιστά. Οι προσλήψεις που γίνονται είναι ελάχιστες σε σχέση με τις ανάγκες που υπάρχουν. «Υπάρχουν πάρα πολλές ελλείψεις» μας λέει με ανησυχία ο Μητροπολίτης Θεσσαλιώτιδος κ. Τιμόθεος: «Η Ιερά Μητρόπολη μας έχει 227 ενορίες και είναι ενορίες – που αν εξαιρέσεις τώρα το χειμώνα τα ορεινά, όπου είναι λίγο δύσβατες – όλες ζωντανές, με πολύ κόσμο κι έχουμε άμεση ανάγκη εφημερίων.

Υπάρχουν περίπου 35-38 κενά και δεν έχουμε τη δυνατότητα να διορίσουμε ιερείς. Αναγκάζονται οι ιερείς να έχουν 3 και 4 χωριά, 3 και 4 ενορίες με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετούνται ποιμαντικά και στις λατρευτικές τους ανάγκες οι κάτοικοι των περιοχών αυτών.»

«Διαλυόμαστε…»

118 ιερείς λιγότερους μετρά πια η Μητρόπολη Φθιώτιδος παρά τις συνεχείς εκκλήσεις και οχλήσεις του Μητροπολίτη για νέους διορισμούς. Η εκκλησία κινδυνεύει να διαλυθεί υποστηρίζει ο κ. Νικόλαος. Το ποίμνιο μένει χωρίς πνευματικό πατέρα και τα ιερά κειμήλια που κρύβονται στις εκκλησίες και τα εξωκλήσια της υπαίθρου κινδυνεύουν καθώς έχουν μείνει αφύλαχτα «Φανταστείτε σε 10, σε 20 χρόνια, αν πάμε όπως πάμε έτσι τώρα, με την αδιοριστία, τι θα γίνει. Θα ερημώσουν οι Μητροπόλεις, δε θα έχουμε ιερείς. Γι’ αυτό έκαμα και πολλές φορές παρέμβαση στην Ιεραρχία ότι πρέπει να λάβουμε τα μέτρα μας» τονίζει ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος.

Έντονο είναι το πρόβλημα και στη νησιωτική Ελλάδα. Εκεί όπου ένας κληρικός πρέπει να ταξιδεύει από νησί σε νησί για να εξυπηρετεί τις ανάγκες των πιστών, μας λέει ο Μητροπολίτης Σύρου κ. Δωρόθεος. Το Χειμώνα πολλές φορές τα δρομολόγια των πλοίων δεν εκτελούνται λόγω καιρού κι έτσι οι ενορίες μένουν «ορφανές» «Οι ανάγκες είναι πολλές και ιδιαίτερα έντονες στις παραμεθόριες και νησιωτικές περιοχές, δεδομένης της δυσκολίας των συγκοινωνιών, και μάλιστα σε περίοδο χειμώνα, που καθιστούν αδύνατη την κάλυψη, π.χ., κενής εφημεριακής θέσεως στη Φολέγανδρο από εφημέριο της Συκίνου. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι η Πολιτεία θα κατανοήσει την ιδιαιτερότητα του θέματος των Εφημερίων, ιδιαίτερα σε απομακρυσμένες περιοχές, για τους κατοίκους των οποίων η μόνη παρηγοριά είναι το χτύπημα της καμπάνας.»

Οι μειωμένοι διορισμοί και οι φωνές που ζητούν να σταματήσουν να πληρώνονται οι εφημέριοι από το κράτος, αλλά τα χρήματα για τους μισθούς τους να βγαίνουν από τα ταμεία της εκκλησίας, δημιουργούν ένα ερώτημα – σε κάποιους τουλάχιστον Αρχιερείς : Είναι αυτό ένα πρώτο βήμα για το χωρισμό Κράτους – Εκκλησίας ή όχι;

Ο μητροπολίτης Φθιώτιδος εκφράζει τον προβληματισμό του… «Το κράτος δεν διορίζει πλέον ή διορίζει ελαχίστους, μέχρι να, δεν ξέρω πώς θα οικονομηθεί το θέμα. Αλλά και η νέα κυβέρνηση έχει πει χωρισμό Εκκλησίας και Πολιτείας, έχουν πει πολλά και διάφορα για τη μισθοδοσία του κλήρου. Τι θα κάνουμε; Θα αφήσουμε δηλαδή το λαό μας έτσι; Στα χέρια του κάθε λογής αιρετικού και παραθρησκευτικού; Είναι μεγάλο το πρόβλημα.»

«Έπρεπε ήδη να έχουμε προετοιμαστεί»

Σύμφωνα με τον κ. Νικόλαο, το Κράτος είναι δεσμευμένο να πληρώνει τους εφημερίους με την περιουσία που έχει πάρει κατά καιρούς «Υπάρχουν δεσμεύσεις, υπάρχουν συμφωνίες. Δε μπορεί το κράτος να απεμπολήσει όλες αυτές τις συμφωνίες και τις υποσχέσεις. Αλλά πέστε ότι τις απεμπολεί. Ότι δε λογαριάζει τίποτα. Ας μας δώσει πίσω την περιουσία που έχει πάρει και η Εκκλησία, τέλος πάντων, και τώρα που είναι αργά, ας λάβει τα μέτρα της η διοίκηση. Έπρεπε 5-10 χρόνια πριν να ετοιμαζόμαστε, διότι το βλέπαμε ότι η εξέλιξη των πραγμάτων στις σχέσεις είναι ο χωρισμός.

Το βλέπαμε αυτό ότι ερχότανε, αλλά δεν κάναμε τίποτα. Αυτό είναι το τραγικό. Τουλάχιστον ας γίνει τώρα. Να περισώσουμε κάτι. Έχω στη Μητρόπολή μου 6 αμίσθους ιερείς. Τους έχω βάλει στα ιδρύματα, διότι έχω 3 γηροκομεία, τους έχω βάλει στην εστία την εκκλησιαστική, στο οικοτροφείο των φοιτητών δηλαδή της εκκλησιαστικής σχολής για να έχουν ασφάλιση. Έχουν οικογένεια, έχουν παιδάκια, πώς θα γίνει;»

Το κράτος έχει τη συμβατική υποχρέωση να πληρώνει τους κληρικούς υποστηρίζει και ο Μητροπολίτης Παροναξίας κ. Καλλίνικος «η Εκκλησία σχεδόν απογυμνώθηκε από την περιουσία της και τα προσέφερε στο Κράτος για έργα κοινής ωφελείας. Ως εκ τούτου δεν έχει τώρα την δυνατότητα να μισθοδοτεί τους κληρικούς της, οι οποίοι στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι έγγαμοι (περίπου τα 9/10) και μάλιστα πολύτεκνοι; Αποτελεί επαναλαμβάνω υποχρέωση της Πολιτείας έναντι της μεγάλης προσφοράς της στον Ελληνικό Λαό και το Έθνος μας»

Τι σημαίνει χωρισμός;

Η συζήτηση αυτή, ξεκαθαρίζει μιλώντας στο Orthodoxia Info δε μπορεί να αποτελέσει το πρώτο βήμα για τον χωρισμό Κράτους – Εκκλησίας, ούτε καν το τελευταίο «αυτός ο πολυσυζητημένος χωρισμός πρέπει να προσδιορισθεί τι ακριβώς σημαίνει. Ο καθένας τον εννοεί με τον δικό του τρόπο. Αν πρέπει να επέλθουν κάποιες αλλαγές προς την κατεύθυνση αυτή, απαιτείται η δημιουργία μιας διμερούς Επιτροπής ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή λύση και για τις δύο πλευρές. Πολλοί πάντως ξεχνούν ή κάνουν πως δεν γνωρίζουν ότι σ’ αυτόν τον ευλογημένο και μαρτυρικό τόπο συμπορεύθηκε η Ελλάδα με την Εκκλησία μέσα από μία αρμονική σχέση και συναλληλία, γι’ αυτό και καλλιεργήθηκε ή έννοια της Ελληνορθόδοξης ιδιοπροσωπείας μας. Ας μην χάσουμε αυτή την ιδιαίτερη ευλογία του Θεού από την ζωή μας αλλά και την πορεία του Γένους μας.»

Για τον καθηγητή εκκλησιαστικού δικαίου της Νομικής Σχολής Αθηνών κ. Ι.Μ. Κονιδάρη, η μισθοδοσία των κληρικών δε σχετίζεται με τη συζήτηση που γίνεται για το χωρισμό Εκκλησίας – Κράτους. Τονίζει μάλιστα, ότι θα ήταν πιο σωστό να μιλάμε για διάκριση. Για μια σαφή οριοθέτηση δηλαδή των διακριτών ρόλων Εκκλησίας και Πολιτείας… «Η διάκριση αυτή, η οποία, κατά την άποψή μου, θα ήταν προς όφελος και των δύο θεσμών, δεν προϋποθέτει αναγκαίως συνταγματική μεταβολή, η οποία, ούτως ή άλλως, δεν είναι ορατή στο ορατό μέλλον. Μπορεί, όμως, να υλοποιηθεί με νομοθετήματα στο πλαίσιο του ισχύοντος Συντάγματος σε τρόπο, ώστε να δοθεί περισσότερος χώρος για αυτοδιοίκηση στην Εκκλησία έτσι, ώστε να είναι μια Εκκλησία πραγματικά «ζώσα και ελεύθερη»». Ξεκαθαρίζει μάλιστα ότι και αν κάποια στιγμή στο μέλλον τεθεί ζήτημα πλήρους και σαφούς διακρίσεως μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας, με συνταγματική αναθεώρηση, αυτό δεν σημαίνει ότι αυτομάτως θα σταματήσει το κράτος να καταβάλλει τη μισθοδοσία του κλήρου.

Χρειάζεται συνεργασία

Εκκλησία και Κράτος πρέπει να συνεργαστούν, τονίζουν οι Αρχιερείς για να βρεθεί μια λύση στο μείζον πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί. Ο ελληνικός λαός, ειδικά οι άνθρωποι που ζουν στην ύπαιθρο, σε απομακρυσμένες περιοχές, έχουν ανάγκη την εκκλησία… Ο Μητροπολίτης Πατρών κ. Χρυσόστομος, αγωνιά για το τι μέλλει γενέσθαι, πριν ακόμη το πρόβλημα γίνει έντονο στην Περιφέρειά του «θέλω να ξέρετε ότι το πρόβλημα όχι μόνο στη δική μας Μητρόπολη αλλά και σε όλες τις Μητροπόλεις της εκκλησίας της Ελλάδος, σε πολλές μάλιστα είναι έντονο από τώρα, θα γίνει εντονότερο. Και αυτό θα έχει επιπτώσεις προς τον ελληνικό ορθόδοξο λαό ο οποίος θρησκεύει κι έχει ανάγκη από την παρουσία της εκκλησίας η οποία δίδεται μέσω του προσώπου του ιερέως. Αρκεί δε να σας πω ότι πλέον στα χωριά μας που έχουν φύγει όλες οι υπηρεσίες, μένει η εκκλησία, ο ιερέας για να δίνει παρηγοριά στους εναπομείναντας και για να μπορεί να συγκεντρώνει τους ανθρώπους και όσοι δε μένουν πλέον στα χωριά, όταν λειτουργεί, για να μπορεί να ζωογονείται η ύπαιθρος χώρα η οποία εγκατελείφθη.»
Για να αντιμετωπιστεί το μείζον πρόβλημα της έλλειψης κληρικών, η Εκκλησία πρέπει να προχωρήσει στην εκλογίκευση του αριθμού των Εφημερίων που υπηρετούν σε κάθε ενορία, υποστηρίζει ο καθηγητής, κ. Κονιδάρης. Οι 8 χιλιάδες εφημεριακές θέσεις που υπήρχαν κάποτε, δεν προσδιορίζονται πλέον με σαφήνεια στην ισχύουσα νομοθεσία. Πρέπει να επανεκτιμηθεί η κατάσταση και να επαναπροσδιοριστεί ώστε να καλυφθούν οι πραγματικές ανάγκες της κάθε ενορίας, τονίζει. Και δε σταματά εδώ… Προτείνει την καλύτερη αξιοποίηση των άμισθων κληρικών, οι οποίοι έχουν ένα επάγγελμα – συμβατό με την ιδιότητα του κληρικού (σύμφωνα και με τους Ιερούς Κανόνες) – και θα εξακολουθήσουν να το ασκούν… «Είναι γεγονός ότι η δυνατότητα αυτή, που ίσως για πολλούς αντιμετωπίζεται ως νεωτερισμός, όχι μόνον χρησιμοποιείται ήδη από την Εκκλησία της Ελλάδος, αλλά και διαρκώς επεκτείνεται. Προσφέρει δε όχι μόνο εξοικονόμηση πόρων, αλλά και τη δυνατότητα σε όλους αυτούς που αισθάνονται πραγματικά την κλίση προς την ιερωσύνη να διακονούν τελείως αφιλοκερδώς την Εκκλησία. Τολμώ δε να πιστεύω ότι αυτός θα πρέπει να είναι ο κληρικός του μέλλοντος, όπως άλλωστε υπήρξε και στους χρόνους πριν από την ανάληψη της μισθοδοσίας του κλήρου από το ελληνικό κράτος το έτος 1945.»

 Εκκλησία και Κράτος πρέπει να συνεργαστούν, τονίζουν οι Αρχιερείς για να βρεθεί μια λύση στο μείζον πρόβλημα που έχει δημιουργηθεί. Ο ελληνικός λαός, ειδικά οι άνθρωποι που ζουν στην ύπαιθρο, σε απομακρυσμένες περιοχές, έχουν ανάγκη την Εκκλησία…

Ο… χωρισμός

Το θέμα του χωρισμού Κράτους – Εκκλησίας, δεν είναι κάτι καινούριο. Είναι ένα θέμα που συζητείται εδώ και χρόνια.Το 2005 κατατέθηκε στη Βουλή Πρόταση Νόμου για το θέμα. Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Ιερώνυμος, όντας Μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας, τότε, έγραφε στο «Βήμα» ότι η μισθοδοσία του ορθόδοξου κλήρου είναι ελάχιστη κρατική ανταπόδοση απέναντι στον όγκο της περιουσίας που παραχώρησε η Εκκλησία στο Κράτος ή αυτό άρπαξε με διάφορους τρόπους… «Το Πολυτεχνείο, η Ακαδημία Αθηνών, η Ριζάρειος, το Παλαιό Πτωχοκομείο, η Μαράσλειος, το Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, η Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή, το Αρεταίειο, το Αιγινήτειο, η Γερμάνειος Εκκλησιαστική Σχολή (η έκταση της σημερινής Σχολής Χωροφυλακής), το Νοσοκομείο Παίδων, το Σκοπευτήριο, η Ρωσική Αρχαιολογική Σχολή, τα Εργαστήρια Πανεπιστημίου, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Νοσοκομείο Συγγρού, το Ορφανοτροφείο Βουλιαγμένης, η Πυριτιδαποθήκη, τα Παραπήγματα και οι Λουτρώνες Στρατού (η σημερινή έκταση του αγάλματος Βενιζέλου, το οικόπεδο του σημερινού Μεγάρου Μουσικής, η σημερινή αμερικανική πρεσβεία), ολόκληρο το μεγάλο κτήμα της Μονής Πετράκη στο Γουδί για την ίδρυση στρατιωτικής πόλεως, το Νοσοκομείο Αγίας Ελένης, οι Παιδικές Εξοχές στη Βούλα, το Γυμναστήριο Αμαρουσίου, το Νοσοκομείο Σωτηρία, το Σανατόριο Πάρνηθας, το Ασκληπιείο Βούλας και τόσα άλλα κτίστηκαν σε οικόπεδα της Εκκλησίας που δωρήθηκαν από αυτήν ή αρπάχτηκαν βιαίως ή ληστρικώ τω τρόπω.» Και αυτά είναι μόνο ένα μικρό τμήμα.

Κατά διαστήματα ακούγεται η άποψη, ότι πρέπει να επιστραφεί η εκκλησιαστική περιουσία για να πληρώνει η Εκκλησία τους μισθούς αλλά και τους φόρους που της αναλογούν. Και αυτό όμως δεν είναι εύκολη υπόθεση και το είχε αναλύσει το 2005 ο νυν Αρχιεπίσκοπος… «Αλλά και αυτό αν δεν είναι ιδεολόγημα ή πρόφαση, δεν είναι εύκολη εργασία. Ποιος θα βρει τη λύση και πώς θα υλοποιηθεί η επιστροφή των πιο πάνω και τόσων άλλων περιπτώσεων; Αν προωθηθεί αυτή η πρόταση θα ξαναπαιχθεί το έργο της παραπομπής, δηλαδή στα δικαστήρια, στις αντεγκλήσεις, στους διασυρμούς και διχασμούς, στην αποζημίωση με χρεόγραφα κ.λπ., πράξεις που τις έζησε κατ’ επανάληψη στο παρελθόν η Εκκλησία.» .

Η παραπάνω έρευνα της Μαρίας Παπαβλάχου, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ INFO» Τεύχος 2.

Γίνετε κι εσείς συνδρομητές στο πρώτο ψηφιακό περιοδικό εκκλησιαστικής επικαιρότητας